Akut soğuk stresin mekânsal görsel dikkate etkileri
Ecem Merve Onaran1, Numan Ermutlu2
1İstanbul Bilim Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Fizyoloji Anabilim Dalı İstanbul, Türkiye
2İstanbul Bilim Üniversitesi Tıp Fakültesi, Fizyoloji Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye
Anahtar Kelimeler: Soğuk stres; endojen yönelim; eksojen yönelim; mekansal görsel dikkat; uyaran güdümlü yönelim
Özet
Amaç: Bu çalışmada akut soğuk stresin, mekânsal görsel dikkatin endojen dikkat yönelimi ve eksojen dikkat yönelimi bölümlerine etkileri araştırıldı.
Gereç ve yöntemler: Araştırmada 40 gönüllüye dört koşul altında, ayakları 4°C, 10°C ve 25°C suyun içinde ve oda sıcaklığında, mekânsal görsel dikkat testi olan Posner İpucu Görevi uygulandı. Çalışmada gönüllülerin dört koşulda kan basıncı, kalp atış hızları ve nümerik ağrı skalasında ağrı ölçümleri, mekânsal görsel dikkatin eksojen ve endojen dikkat yönelimlerine karşı reaksiyon zamanları ölçüldü.
Bulgular: Sonuçlar tekrarlayıcı ölçümler için varyans analizi (ANOVA) yapılarak karşılaştırıldı. 4°C soğuk suda deneklerin sistolik kan basınçları ve nümerik ağrı skalası skorları anlamlı olarak yüksek bulundu. Her koşulda endojen dikkat yönelimine karşı reaksiyon zamanları eksojen dikkat yönelimine karşı reaksiyon zamanlarına göre anlamlı olarak kısa bulundu. 10°C soğuk suda deneklerin endojen ve eksojen yönelim reaksiyon zamanlarının 4°C ve normal şartlara göre anlamlı olarak daha kısa olduğu tespit edildi. 4°C koşulda eksojen yönelim yanlış basma (komisyon) oranları diğer koşullara göre anlamlı olarak yüksek bulundu.
Sonuç: 4°C soğuk koşulda sistolik kan basıncı ve nümerik ağrı skalası skoru artışı, akut soğuk stresin ortaya çıktığını göstermektedir. Akut soğuk stres, eksojen dikkat performansını olumsuz etkilemektedir. 10°C koşulda uyaranlara karşı reaksiyon zamanlarının kısalması, bu sıcaklıkta tetikliğin (alertness) artarak performansı artırdığını düşündürmektedir.